- Nederland.TVJongeren.TVNederland.TVSporten.TV
- Amusement.TVKennis.TVNieuws.TVVoetbal.TV
- Beurs.TVKinderen.TVOnrecht.TVWeer.TV
- Cultuur.TVKook.TVOranje.TVWoon.TV
- Formule1.TVLachen.TVPolitiek.TV
- Gamen.TVMensen.TVReis.TV
- Geloof.TVMode.TVSerie.TV
- Gezondheid.TVMuziek.TVSpeelfilm.TV
- Informatief.TVNatuur.TVSpelletjes.TV
De verwondering - Alle afleveringen
Trijnie Bouw is predikant en preses van de Protestantse Kerk. Dat is een klein wonder, want in de kerk van haar jeugd was een vrouwelijke dominee ondenkbaar. Toch schreef ze als kind al preken en schopte ze het later tot predikant. Haar drukke domineesbestaan werd in 2006 echter onderbroken door een ernstig ongeluk, dat ze het overleefde is ook een klein wonder. In aanloop naar Kerst vertelt Trijnie over de lange weg van herstel die volgde. Het veranderde haar blik op God en Jezus' komst voorgoed. Een gesprek over breuklijnen in je leven, de viezigheid van de lichamelijke geboorte in een stal, en over rust vinden in het goddelijk mysterie.
Cabaretier Sara Kroos was vier jaar lang niet te zien in het theater, omdat ze letterlijk stilgevallen was. Tijdens een behandeling voor seksueel misbruik uit haar jeugd werd ze opnieuw misbruikt door een therapeut van de psychiatrische kliniek waar ze was opgenomen. De nieuwe voorstelling voelt voor haar als een re-integratie. Ze benadert het leven nu met een zachte blik. 'Ik ben zachter geworden, maar daar is echte moed voor nodig om zachtheid en openheid te houden in het contact met de ander. Ik was een pleaser, wilde het iedereen naar de zin maken. In situaties waarin anderen nee zouden zeggen, zei ik juist ja.'
Filosoof en jurist Jurriën Hamer leerde dat succes nooit alleen je eigen verdienste is. 'Als het goed gaat, is dat genade.' Schurken zijn mensen met pech, helden hebben vooral geluk. Er gaat altijd een verhaal schuil achter fouten en misdaden. Toch straffen we steeds harder, omdat we die achtergrond niet willen zien. Deze neiging tot wegkijken vergroot problemen. Onze impact op het klimaat bijvoorbeeld. Hoe pijnlijk ook: we moeten de realiteit onder ogen komen, stelt Jurriën. De Bergrede inspireert hem om zachtheid en verantwoordelijkheid te combineren. Jezus wijst ons op het volmaakte vermogen om te vergeven. En uiteindelijk biedt dat hoop.
Marije Hage is naast predikant ook kunstenaar. Ze groeide op in een domineesgezin en haar vader maakte ook schilderijen. 'Ik heb niet alleen zijn talent om te schilderen, maar ook zijn perfectionisme in mijn DNA meegekregen.' Marije betreurt het dat het werk van haar vader op één hand is te tellen. Hij legde de lat voor zichzelf te hoog. Dat perfectionisme herkent Marije wel, want zij heeft ook met vallen en opstaan moeten leren om zichzelf de vrijheid te gunnen om kunst te maken. Op het sterfbed van haar vader - hij stierf aan corona - beloofde zij zichzelf dat ze zijn liefde voor kunst en schoonheid op haar eigen manier zou voortzetten.
Tim Overdiek werd al jong geraakt door verlies: op zijn dertiende verloor hij zijn vader. Toen later ook nog zijn vrouw verongelukte - ze was pas 41 - werd hij tot reflectie gedwongen: 'Wie zijn wij en wat doen we eigenlijk op deze aardkloot?' Hij ontdekte hoe weinig hij van het leven begreep en voelde zich geroepen om zijn maskers af te leggen, om te tonen wie hij werkelijk is en om de zachte kant van zijn masculiene kracht te ontdekken. Als therapeutisch coach helpt hij nu anderen hetzelfde te doen. 'Achter de angst zit de moed om op te staan. Om je ware gezicht te laten zien, en trouw te zijn aan jezelf.'
Schrijver en dichter Mieke van Zonneveld werd op haar 21e getroffen door acute leukemie. Over haar ervaringen, balancerend op het randje van de dood, schreef ze een essay. Ze beschrijft erin hoe tijdens haar ziekte de dagelijkse versluiering wegviel en hoe ze zich soms zelfs wonderlijk gelukkig voelde. Maar na de ziekte kwam de psychische klap. Waar ze als klein meisje smulde van de rijke taal in de Bijbel, werd haar geloof nu meer een zoektocht: 'Ik schreef zelfs een soort dreigbrief aan God.' Toch bleef de Bijbelse taal haar troosten: 'Ik geloof meer in genade dan voor mijn ziekte. Er is iets warmers in mijn geloof gekomen.'
Als jongste in een gezin met zeven broers werd schrijver Bart Moeyaert als een vlieg op de muur, die de dingen van een afstand bekijkt. Die gevoeligheid maakte hem tot man van weinig gesproken, maar veel geschreven woorden. Het leverde vele prijzen op, maar tegelijk is het een eenzame weg. Een weg van zachtheid en verbinding, in een tijd die daar niet om vraagt. Bart vertelt over de zoektocht naar bevestiging en over de rouw die hem 'in zijn gezicht mepte' na het overlijden van zijn ouders. Maar ook over de terugkeer naar de veilige plek in zichzelf. Met als verrassende geheim: een klein, geaderd kiezelsteentje.
Sara, de dochter van Mirjam Hulzebos, kreeg op haar 18e euthanasie vanwege ondraaglijk psychisch lijden. Mirjam vertelt hoe haar dochter als kind al anders dan de andere kinderen. Ze zei: 'Ik weet niet wat de zin van het leven is en of ik dit wel volhou.' Sara was jarenlang depressief en suïcidaal. Binnen de ggz volgden meerdere behandelingen, waaronder elektroshocktherapie. Uiteindelijk besloot Mirjam te luisteren naar de doodswens van haar kind: 'Als het met de dood moet eindigen, dan maar liever euthanasie.' Inmiddels biedt ze met haar stichting een luisterend oor voor andere ouders in dezelfde situatie.
Verhalenverteller Pete Pronk verloor zijn moeder en vervloekte de hemel. 'Ik had wel een appeltje met Hem te schillen.' Toch ging hij theologie studeren, omdat hij door God en de verhalen uit de Bijbel gegrepen was. Zijn passie voor fotografie leerde hem dat de mensen die verscholen zitten in de Bijbel ook gezien willen worden, net als hijzelf. Hij raakte gefascineerd door bidden. 'Wat is dat eigenlijk: bidden?' Dat bracht hem uiteindelijk bij het speelveld van de menselijke stem, het 'ventiel van de ziel'. Als stemcoach helpt hij mensen om hun ziel te laten ademen. En om op adem te komen door de ander te zien, soms zelfs zonder woorden.
Gabbi Mesters was moeder van jonge kinderen toen ze haar man na een lang ziekbed verloor aan kanker. En een jaar na zijn overlijden bleek Gabbi zelf ziek: leukemie. 'Het is moeilijk als je zelf ziek wordt', vertelt ze. 'Ik ondersteunde mijn man, maar nu sta ik er alleen voor.' Mildheid en humor zijn factoren in Gabbi's leven die haar helpen. 'Ik luister nu anders naar een ander, omdat ik zelf geleden heb. Je wordt zachter voor jezelf en voor de ander.' En ze is nog steeds gedreven in haar werk als belangenbehartiger voor de podiumkunsten. Juist in het theater kunnen mensen samenkomen en reflecteren op het leven, aldus Gabbi.
'Het feit dat je er bent, is een teken dat het goed is. Laten we dat de genade van God noemen,' verkondigt predikant Sybrand van Dijk. 'Maar dat preek ik vooral tegen mezelf!' Zijn luidruchtige geweten sijpelt regelmatig door op Facebook, waar hij vrijmoedig schrijft over actuele thema's in kerk en maatschappij. In een openhartig gesprek vertelt hij over de zoektocht om te luisteren naar zijn innerlijke stem. Die roept hem diep vanbinnen op om zichzelf te zijn, om zijn homoseksualiteit te omarmen als een kracht, en om beschutting te vinden in het wonder van het bestaan. 'Je bestaan is een wonder. Omarm dat,' geeft hij ons mee.
Jotika Hermsen heeft een lange reis afgelegd van christendom naar boeddhisme. Als jong meisje trad ze in als zuster in een franciscaans klooster. Daar deed ze veel sociaal werk. Ze verliet het klooster en ging reizen, op zoek naar vrijheid en waarheid. Een Thaise monnik bracht haar op een boeddhistisch pad. Hij leerde haar dat je geen boeddhist hoeft te zijn om te mediteren. Ze nam als boeddhistisch leraar het centrum in Amsterdam van hem over. De opdracht die de monnik haar meegaf was: 'Vertel wat je weet, zo maak je de mensen gelukkig.' Op hoge leeftijd is Jotika, ondanks een broze gezondheid, nog dagelijks actief als meditatieleraar.
De Belgische priester Rik Devillé is een luisterend oor voor honderden misbruikslachtoffers in de kerk. Hun verhalen bracht hij naar buiten in zijn boek Godvergeten. In navolging van de barmhartige Samaritaan ontfermde hij zich over de slachtoffers, door hen vrijuit te laten spreken. Luisteren is zijn taak als priester, als christen en als mens, vindt Devillé. Tegelijk roept hij op tot een kritische houding. 'Christen-zijn is kritisch-zijn, op de kerk en op de samenleving,' stelt hij. Ondanks zijn kritiek op Rome en alle ellendige misbruikverhalen, is deze 'koppige Pajottenlander' toch nog altijd katholiek priester. En ook een hoopvol mens.
'De bandoneon is een jaloerse geliefde, ze wil constant aandacht', zegt Carel Kraayenhof. Hij studeerde filosofie, maar zodra hij een bandoneon in zijn handen hield, wist hij dat hij de rest van zijn leven dit instrument wilde bespelen. Met Adiós Nonino ontlokte hij koningin Máxima een traan tijdens haar huwelijk met Willem Alexander. Het maakte hem in een klap wereldberoemd. Bandoneonisten zijn de kleine jongen in zichzelf nooit kwijtgeraakt, vindt Kraayenhof en dat probeert hij op het podium ook over te brengen. Het geluid schept een spirituele verbinding.
Elke dag deelt filosoof Stine Jensen een korte levenswijsheid met de wereld. Van Dolly Parton tot Søren Kierkegaard: in haar podcast put ze inzichten uit soms onverwachte bronnen. In haar eigen zoektocht naar wijsheid bestudeerde ze jarenlang de westerse filosofie. Toen ze tien jaar geleden na een persoonlijke crisis vastliep aan de universiteit, begon ze aan een yoga-opleiding. Hier leerde ze dat alle wijsheid al in jezelf aanwezig is. Na tien jaar afwezigheid is Stine nu weer teruggekeerd naar de wetenschap, als bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie. Hoe zorgt ze dat ze niet weer ten onder gaat aan de universitaire ratrace?
Jolanda Doornbos groeide op met twee verstandelijk beperkte ouders. Thuis was het vies en onveilig. Haar grootvader woonde vlakbij, bij hem kon Jolanda wel geborgenheid en liefde vinden. Maar toen haar grootvader stierf - Jolanda was nog maar zeven - stond ze er in veel opzichten alleen voor. Jolanda moest vanaf dat moment voor haar ouders zorgen. Ze voelde zich zeer eenzaam. Het geloof - dat haar grootvader haar had meegegeven - was er nog wel. 'Ondanks alles wist ik: God ziet mij.' Inmiddels is Jolanda getrouwd, ze heeft nu zelf twee kinderen. Ze geeft lezingen over het helpen van kinderen die in kwetsbare omstandigheden opgroeien.
Kees van Ekris is op deze paasmorgen te gast in de boshut. Van Ekris is sinds vorig jaar de Theoloog des Vaderlands. In die rol onderzoekt hij hoe de oude woorden van de christelijke traditie op onverwachte plekken van betekenis kunnen zijn. Onlangs liep hij een dag mee met de crisisdienst van een psychiatrisch ziekenhuis. 'Ik heb gezien hoe de verpleegkundigen de patiënten aan de hand nemen, hen voetje voor voetje uit het donker laten terugkeren in het land der levenden. Ze wezen met kordate tederheid de ander de weg. Ik vond dat zo prachtig. In mijn taal als christen zijn dat heilige handelingen, waarmee ze Pasen gestalte geven.'
Als jonge dominee kreeg Marianne Vonkeman mystieke ervaringen, waarbij God haar naar eigen zeggen 'openbrak'. Liefde, vreugde maar ook pijn kwamen plotseling heviger binnen dan ooit. Ze besloot om iedere dag over deze ervaringen te schrijven. Nu, dertig jaar later, heeft ze haar dagboekaantekeningen gepubliceerd in het boek Ik mis je. Haar geloofsleven is inmiddels sterk verdiept. Ze kijkt met nieuwe ogen naar het paasfeest: het is voor haar het feest van onvoorwaardelijke liefde die zich offert. 'Het hele verhaal van Pasen zegt: God geeft zichzelf, zonder meer, zonder voorwaarde. Dat is zo ongelooflijk dat we het niet kunnen geloven.'
Iedere dag staat minderbroeder Fer van der Reijken op met een zelfbedacht gebed: 'God, maak mij een instrument van Uw vrede', wenst hij. Hierin is Fer geïnspireerd door zijn grote leermeester Franciscus van Assisi. Deze heilige kwam op zijn pad toen hij als tiener een werkstuk over hem moest maken. Toen wist hij nog niet dat hij in zijn voetsporen zou treden. Fer heeft een gelofte van armoede en kuisheid afgelegd, maar hij voelt zich de koning te rijk. 'Ik zwem in een oceaan van mensen, maar er is er geen een van mij.'
Wat is geluk? Met deze vraag houdt geluksexpert Asha Lalai zich al haar leven lang bezig. Als klein meisje in Barneveld, met Surinaamse en Indiase wortels, zocht Asha al naar antwoorden op levensvragen. Een klein bruin boekje in een vieze envelop, liggend in haar vaders boekenkast, trok haar aandacht. Het boekje stond vol Sanskriet, een heilige schrijftaal van het hindoeïsme. Toen ze vele jaren later een pagina liet vertalen, bleek dat haar opa zich ook al met geluk bezighield.
Paul van Geest is theoloog en hoogleraar kerkgeschiedenis. Hij is een groot liefhebber van Augustinus, de beroemde kerkvader die in de 4e eeuw leefde. Augustinus' bekendste werk is misschien wel de Belijdenissen, waarin hij zijn zielenroerselen blootlegt. Het boek wordt ook wel gezien als de eerste autobiografie. 'God is te vinden in relatie met de ander', zegt Paul zijn held Augustinus na. Hij heeft de diepe waarheid van deze woorden volop in zijn eigen leven ervaren. 'Ik ben liefgehad, ik ben bemind.'
Zangeres Karima el Fillali zingt liederen uit het soefisme, de mystieke tak van de islam. Ze groeide op in twee werelden. Van haar grootvader leerde ze de waarde van de christelijke Bijbelverhalen. Haar Marokkaanse vader wilde Karima juist graag de islamitische cultuur bijbrengen. Lange tijd keerde Karima zich af van haar islamitische wortels, tot ze ontdekte dat ze onlosmakelijk deel van haar uitmaken. Tijdens een bijzondere reis naar Schotland voelde ze plotseling een sterke aandrang om te knielen, haar hoofd tegen de aarde te drukken en haar polsen te wassen: traditionele islamitische rituelen die ze nooit eerder had uitgevoerd.
Voordat Hannah Cuppen geboren werd, overleed haar broer Hansje bij een tragisch ongeluk. Er kwam een zware deken van verdriet over het gezin: 'Mijn broertje was gestorven, maar eigenlijk ging er veel meer dood.' Hannahs vader was emotioneel onbereikbaar geworden, terwijl ze enorm verlangde naar zijn liefde. Verlatingsangst liep als een rode draad door haar leven en saboteerde al haar liefdesrelaties. Pas toen ze ziek werd en haar angst wel moest aankijken, kreeg ze haar belangrijkste inzichten over de patronen rondom bindingsangst en verlatingsangst: 'Ik ging van wond naar verwondering.'
Samuel Lee kwam op 14-jarige leeftijd naar Nederland, na een onrustige jeugd in het Midden-Oosten. In Nederland sliep hij soms op straat voor een stempel van de vreemdelingenpolitie. Inmiddels is hij theoloog, voorganger en docent en biedt hij met zijn Foundation Academy onderwijs aan studenten zonder verblijfsvergunning of geldige diploma's. Hij voelt zich hierin gesterkt door de bijzondere nalatenschap van zijn opa, die tientallen weeskinderen voorzag in hun studiekosten. Zijn leven ziet hij als een opstandingsverhaal: 'Dat verhaal zit in het DNA van heel het leven. Kijk maar naar een wond, die heelt vanzelf. Er is altijd hoop.'
Kok, culinair schrijver en presentator Nadia Zerouali vond haar levensopdracht in koken en eten. Toen haar man Hakim vlak na de geboorte van hun zoon overleed, werd haar veerkracht op de proef gesteld. 'We denken dat we elke dag zielsgelukkig moeten zijn, maar dat is echt onmogelijk. No way.' Als moslim heeft Nadia een intieme band met Allah. Lange tijd praktiseerde ze haar religie weinig, maar ze is weer helemaal terug. Een van de mooie kanten van de islam is voor Nadia dat er geen tussenpersoon is tussen God en de gelovige: geen zoon van God of Heilige Geest. 'Het is tussen mij en Allah. Ik kan hem altijd om vergeving vragen.'
'Ken uzelve', schreef Oek de Jong als 14-jarige al op de muur van zijn kamer. Deze spreuk stond in het oude Griekenland op de tempel van Apollo in Delphi. Als schrijver probeert Oek dit devies in de praktijk te brengen door zijn binnenwereld te onderzoeken, inclusief de donkere kanten. 'Ik ontdekte dat die stormachtige binnenwereld bij iedereen aanwezig is.' Inmiddels voelt Oek zich steeds meer een ontvangstkanaal. Waarvan? Dat blijft voor hem ondefinieerbaar. 'Zodra je denkt dat je kunt uitleggen wat de bron is, het meest wezenlijke in het leven - of hoe je het ook maar wil noemen - mis je het.'
Maartje Swennen leidde aan de buitenkant een succesvol leven als wetenschapper, maar ze was niet gelukkig. Haar leven lang had ze zich aangepast aan de verwachtingen van anderen. Alles werd anders toen ze op een dag op kantoor een mystieke ervaring had. De mystieke ervaringen die volgden - die soms prettig, maar soms ook moeilijk en onplezierig waren - deden Maartje inzien dat onze essentie liefde is. Het bezoek aan de boshut voelt voor Maartje als een coming out. 'Heel veel mensen kennen mij als een scherp analytische vrouw. Toch wil ik de moed opbrengen om dit verhaal te vertellen.'
'Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd'. Veel mensen zullen dit citaat van de Deense filosoof Søren Kierkegaard kennen. Schrijver Geert Jan Blanken is groot liefhebber en kenner van het werk van Kierkegaard. Als 17-jarige vond hij een boekje van de filosoof in de boekhandel, waar hij ook zijn vrouw ontmoette. Kierkegaard gaat sindsdien net als zijn vrouw onafgebroken mee op zijn levenspad. Geert Jan houdt van de metafoor van de dansvloer van het leven. Zelf is hij schuchter aangelegd, maar Kierkegaard leert hem om toch vol goede moed de dansvloer op te stappen.
Francine Oomen bemoedigde een hele generatie pubers met haar Hoe overleef ik- boeken. Nadat twintiger Jurriaan een noodkreet plaatste op social media, schreef ze een nieuw boek voor haar inmiddels volwassen lezers. De worstelingen van jongeren gaan Francine aan het hart: 'Er zou een grotere tolerantie moeten zijn voor anders-zijn.' Francine laat zich in haar werk inspireren door Voice Dialogue, een methode waarbij je onderscheid maakt tussen verschillende stemmen in je hoofd. Ze neemt een aantal poppetjes mee, die voor verschillende kanten van haar persoonlijkheid staan. Zo probeert ze antwoord te geven op de vraag: hoe overleven we 2024?
